Wielkanoc to piękne i korowe święto, obchodzone niemal wszędzie na świecie. W Polsce, jeszcze do niedawna najbardziej charakterystycznym świeckim zwyczajem związanym z Wielkanocą był śmigus-dyngus – czyli lany poniedziałek.
Dziś popularniejsze jest poszukiwanie słodyczy w formie kolorowych jajek schowanych według tradycji przez wesołego zajączka, ale w zależności od regionu pojawiają się różne wierzenia i zwyczaje zakorzenione jeszcze w czasach przedchrześcijańskich.
Co zatem wspólnego mają te zwyczaje ze Świętami Wielkiej Nocy?
Czym właściwie jest Wielkanoc? Pochodzenie tego święta i jego geneza nie są jednoznaczne. Jednak wszelkie wiosenne obrządki, pomimo swojej różnorodności, mają ważną cechę wspólną – są pożegnaniem zimy i przywitaniem wiosny, symbolizującej życie, płodność i coroczną zmianę na lepsze.
Już w czasach antycznych świętowano i celebrowano rozpoczęcie wiosny. Tańcząc i śpiewając – a niekiedy także składając ofiary – witano wiosnę z nadzieją na bogate plony.
Według tradycji sakralnych, Wielkanoc wywodzi się z Judaizmu. W kulturze żydowskiej świętowano wiosną Paschę, czyli zgodnie ze starotestamentowym przekazem – wyjście Izraelitów z Egiptu i koniec niewoli.
W zachodnim kręgu cywilizacyjnym dominuje jednak wizja Świąt Wielkiej Nocy zgodna z tradycją chrześcijańską. Kościół Katolicki obchodzi w ten sposób zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Zwyczaje związane z tym świętem wywodzą się z samej Biblii. Do dziś wyznacza ona podstawy naszej wiosennej tradycji – nie tylko w Polsce, ale także w wielu innych miejscach na świecie. Zgodnie z chrześcijańską tradycją, Jezus został ukrzyżowany właśnie w okresie żydowskiego święta Paschy. Dlatego też w tym terminie obchodzimy jego zmartwychwstania. Jest to święto zależne od faz księżyca i przypada zawsze tydzień po pierwszej wiosennej pełni. Z tego właśnie względu Święta Wielkiej Nocy obchodzone są najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia. Cały okres wielkanocny trwa 50 dni, a kończy się on tzw. dniem pięćdziesiątnicy.
PISANKI
Symbolem nowego życia jest jajko. Według legendy, święta Magdalena przed odwiedzeniem grobu Chrystusa zakupiła jajka na posiłek. Okazało się, że po cudzie zmartwychwstania, zmieniły one swój kolor na czerwony i dlatego na pamiątkę tego wydarzenia ludzie malują je na różne kolory.
Najprawdopodobniej jednak jajka malowano z nieco bardziej prozaicznych względów. Otóż podczas postu nie można jeść mięsa ani produktów odzwierzęcych. Aby nie marnować żywności próbowano ją konserwować. Jajka gotowano więc na twardo, a żeby odróżnić je pod względem świeżości, malowano je na różne kolory.
BARANEK WIELKANOCNY
Ta tradycja związana jest bezpośrednio z żydowskim świętem Paschy, podczas którego składano w ofierze baranka. Od czasów antycznych stosowano baraninę jako ofiarę dla bogów, by poskromić ich apetyt i ujarzmić siły natury. Ze względu na swoje białe umaszczenie zwierzęta te kojarzone były z czystością i niewinnością. W celu pielęgnowania tej tradycji, z masła robi się dziś figurki w kształcie baranka.
SPACER WIELKANOCNY
W wielu rodzinach nie tylko śniadanie wielkanocne, ale także wspólny spacer, stały się swoistą tradycją pielęgnowaną przez pokolenia. Pozwala spędzić wspólnie czas i cieszyć się budzącą do życia naturą, ale nawiązuje również do tradycji związanej z drogą do Emaus, na której uczniowie Jezusa spotkali go ponownie po zmartwychwstaniu.
POGRZEB ŻURU I ŚLEDZIA
Dawniej Wielki Post traktowano poważnie i rygorystycznie przestrzegano wszelkich zaleceń. Nic więc dziwnego, że po czterdziestu dniach wyrzeczeń każdy miał dość chudych dań. Na Kujawach i Pomorzu wielkopostny jadłospis składał się głównie z ryb i żuru, rezygnowano nie tylko z mięsa, ale nawet z nabiału. Dlatego symbolicznym pożegnaniem tego okresu był ludowy zwyczaj nazywany „pogrzebem żuru i śledzia”.
Aby na długi czas zapomnieć o nudnych potrawach, garnki z żurem wynoszono z domów i albo wylewano z nich zupę, albo w całości je zakopywano. Z kolei śledzia wieszano lub przybijano do drzewa za pomocą dużego gwoździa.
A Wy jakie znacie tradycje wielkanocne?
Źródła:
https://www.nocowanie.pl/zwyczaje-wielkanocne–najciekawsze-polskie-tradycje.html
https://dziecisawazne.pl/tradycje-wielkanocne-jak-to-bylo-kiedys
https://www.ekologia.pl/ciekawostki/skad-sie-wzial-zajaczek-wielkanocny,12151.html
