APOLONIA ZAŁUSKA-STRÖMBERG

Apolonia Załuska-Strömberg urodziła się 9 lutego 1906 r. w Grudziądzu, zmarła 25 lutego 2005 r. w Sztokholmie. W okresie międzywojennym przybywa wraz z ojcem do Brodnicy. Następnie ukończyła gimnazjum w Kościerzynie oraz zdała egzamin maturalny w Warszawie, by z kolei rozpocząć studia historii literatury polskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie w  1934 r. obroniła pracę doktorską pt.:”Poezja opisowa Dellie’a w Polsce”.

W 1936 r. otrzymała stypendium na wakacyjny kurs języka szwedzkiego przy Uniwersytecie w Uppsali, gdzie przyjęła stanowisko lektora języka polskiego na wydziale slawistyki. Od tego czasu zaznacza się jej szczególne zainteresowanie literaturą i językiem staroislandzkim. Wakacje 1939 r. spędzała u matki w Brodnicy, gdzie zaskoczył ją wybuch wojny. W obawie przed prześladowaniami musiała ukrywać zarówno swoje wykształcenie, jak i fakt, że była lektorką języka polskiego za granicą. Podjęła się pracy fizycznej i jednocześnie zaczęła się jej przygoda z Armią Krajową. Po zakończeniu wojny zorganizowała Gimnazjum w Brodnicy, by następnie podjąć pracę, jako lektor języka szwedzkiego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po tym krótkim epizodzie Apolonia Załuska powróciła na Uniwersytet w Uppsali, gdzie ponownie została lektorem języka polskiego i co istotne poznała swego przyszłego męża – pana Strömberga. Kontynuowała jednocześnie studia nad językami nordyckimi, czego efektem była specjalizacja z języka staroislandzkiego. Podczas swej dalszej edukacji główny nacisk kładła na gramatykę, która jej zdaniem była niezwykle ważna.

Na międzynarodowy zjazd historyków, który odbył się w Sztokholmie w 1960 r. przetłumaczyła i opracowała pierwszą sagę staroislandzką pt.:”Saga o Gunnlaugu wężowym języku”. Sagę tę wydało Ossolineum w 1968 r. Jak twierdziła Pani Apolonia, kiedy otrzymała egzemplarz z Polski, przeżyła najszczęśliwszą chwilę w swoim życiu.

Zachęcona tym sukcesem, zaczęła tłumaczyć dalsze sagi. W tym samym roku w serii dzieł pisarzy skandynawskich, Wydawnictwo Poznańskie, wydało jej przekład “Sagi o Njalu”, w  1973 r. przekład “Sagi rodu z Laxdalu”, a w 1974 r. – “Sagę o Egilu”. Ponadto jest autorką polskiego przekładu “Eddy poetyckiej”, opublikowanego w prestiżowej serii Biblioteka Narodowa.

Za dzieło swego życia uznaje jednak opracowanie gramatyki języka staroislandzkiego, która pochłonęła ponad dwadzieścia lat z jej życia. Wspomniana praca stanowi ogromną pomoc dla studentów języków germańskich w krajach słowiańskich, ponieważ autorka stosuje w nich łacińską terminologię gramatyczną.

W uznaniu zasług za upowszechnianie literatury staroislandzkiej, Pani Apolonia Załuska  – Strömberg, w czerwcu 1975 r.  gościła na zaproszenie rządu w Reykjaviku w Islandii. Prezydent Christian Eldjarn przyjął ją wówczas na dwugodzinnej audiencji, a rząd tego kraju wręczył jej najwyższe odznaczenie – Krzyż Rycerski Islandzkiego Sokoła.

Wolą Pani Apolonii Załuskiej – Strömberg było przekazanie jej spuścizny literackiej do Brodnicy. Swoim zaufaniem obdarzyła dr. Tomasza Iwanowskiego – konsula honorowego Królestwa Szwecji oraz jego żonę – Magdalenę Pramfelt, którzy 26 lipca 2009 r. przekazali spuściznę literacką Pani Apoloni (na która składają się m.in.: dokumenty, fotografie. listy do Jarosława Iwaszkiewicza oraz tłumaczenia z literatury islandzkiej) do brodnickiego Muzeum.

Na początku stycznia 2014 r. w siedzibie Urzędu Miasta Brodnicy, odbyło się spotkanie poświęcone osobie Pani Apolonii Załuskiej – Strömberg, w którym udział wzięli: Magdalena Pramfelt (Polsko – Szwedzka Izba Gospodarcza), Zdzisława Marciniak (Dyrektor Wydziału Rozwoju, Współpracy Zewnętrznej i Informacji), Prof. Hieronim Chojnacki (Uniwersytet Gdański), Łukasz Narolski (Fundacja Patrimonium Europae), Jakub Morawiec (Uniwersytet Śląski) oraz Bartosz Markuszewski – pracownik Muzeum. Dyskusja  toczyła się głównie wokół kwestii upamiętnienia zarówno samej osoby Pani Apoloni, jak i jej dorobku literackiego. Stąd podkreślono konieczność wspólnych działań w tym zakresie wszystkich zainteresowanych osób.

Poniżej prezentujemy część spuścizny Pani Apolonii Załuskiej – Strömberg, jednocześnie informując, że informacje podane na stronie będą na bieżąco aktualizowane. Równolegle zwracamy się z serdeczną prośbą do mieszkańców Brodnicy o udzielenie wszelkiego rodzaju informacji, będących w Państwa posiadaniu, a związanymi z tak ważną dla naszej społeczności autorką.

 

Dokumentacja związana z Apolonią Załuską-Strömberg

Wydawnictwa związane z Apolonią Załuską-Strömberg będące w posiadaniu brodnickiego Muzeum